“İcra memuru haciz esnasında evrak araştırması yapabilir mi?”
“EVRAK ARAŞTIRMASI YARGITAY KARARI”
UZUN ZAMANDIR İCRA HUKUKUNDA ÇOK TARTIŞMALI OLAN EVRAK ARAŞTIRMASI HAKKINDA YARGITAY KARARINI VERDİ.
Uygulamada evrak araştırması meselesi karşımıza fiili haciz esnasında ve özellikle de üçüncü kişiye ait adreslerde ortada bir istihkak iddiası olduğu durumlarda çıkmaktadır. Evrak araştırmasının amacı, fiili haciz işlemi için gidilen adreste icra memuru tarafından mahalde detaylı bir arama-araştırma işlemi yapılarak, dosya borçlusu adına herhangi bir belge veya emarenin olup olmadığının tespitini yapmaktır. Şayet borçlu adına herhangi bir belge bulunursa işbu belgeler haciz tutanağına dercedilir. Bulunan belgeler istihkak değerlendirmeleri için alacaklı taraf lehine delil olabilmektedir.
Bu tarz durumlarda alacaklı vekilleri genelde İcra İflas Kanunu’nun 80. maddesini dayanak göstererek haciz mahallinde borçlu adına kıymetli evrak araştırılması yapılmasını talep ederler. Ancak bu talebe karşı borçlu vekilleri ise gelinen haciz adresinin üçüncü kişilere ait adres olduğunu dolayısıyla İİK madde 80’nin uygulama alanı bulamayacağını, haciz mahallinde topyekun bir arama işlemi yapılmasının kanunda açıkça düzenlenmediğini, bu işlemin Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na aykırı olacağını ayrıca ticari sır mahiyetinde bilgilerin de ortaya çıkacağından bahisle yapılacak evrak araştırma işleminin hukuka aykırı olduğunu savunarak, alacaklı tarafın evrak araştırması talebinin reddini talep ederler.
İşbu talepler sonrasında uygulamada net bir görüş birliği olmadığından bazı icra memurlar evrak araştırması talebini kabul ederken, bazıları ise evrak araştırması taleplerini reddetmektedir. Yakın zamana kadar ilk derece ve bölge adliye mahkemesi kararları arasında da bir fikir birliği mevcut değildi. Mahkemeler bazı kararlarında işlemi hukuka uygun bulurken, bazı kararlarında ise uygun bulmuyorlardı. Adalet Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğü ise haciz mahallinde evrak araştırması yapılmasının usule uygun olmadığı yönünde görüş bildirmişti. Ancak Yargıtay yeni tarihli bir kararında evrak araştırması işleminin yasal olduğunu ve icra memurunun görevi olduğunu kabul etti. İşbu kararının gerekçesi olarak memurların İcra İflas Kanunu 96 ve devamı maddelerine göre kararı verebilmesi için bu işlemin zorunlu olduğunu vurguladı.
Söz konusu Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 2020/1080 E. ve 2020/8481 K. sayılı kararı şöyle;
“Eğer 3. kişi haczi yapılan yerin borçluya ait olmadığı iddiasında ise icra müdürü tarafından beyanları zapta geçirilip, İİK’nın 96. ve bunu izleyen maddelerdeki prosedürün uygulanması gerekir. İcra müdürünce İİK 96. ve 99. maddelerine göre işlem yapılıp yapılmayacağı hususu ancak evrak araştırması sonucunda netleşmektedir. Gerek İİK 96. ve 99. maddeleri şikayeti ve gerekse istihkak iddiası ayrı bir dava konusu olduğundan hali hazırda borçluya ait olduğu iddia edilen yerde evrak araştırması yapılması usul ve yasaya aykırı olmamaktadır.”
İşbu Yargıtay kararı sonrasında uygulamada “İcra memuru evrak araştırması yapabilir mi? ” sorusunun cevabının netlik kazanacağını düşünmekteyiz. Artık fiili haciz işlemi sırasında evrak araştırması talep edildiği takdirde icra memurları tarafından talep kabul edilerek haciz mahallinde bulunan menkullerin borçluya aidiyetinin tespiti için evrak araştırması işleminin tartışmasız bir şekilde yapılacağı görüşündeyiz.
Evrak Araştırması
Yargıtay Kararı